Govor Čeda Draškovića na Svečanoj sjednici crkvanih opština za Lučindan 2011.

CRNOGORSKA PRAVOSLAVNA CRKVA JE NACIONALNA
I OTADžBINSKA GARANCIJA CRNOGORSKA

Sve u životu predstavlja dio složenog sistema vaspitanja. Počev od vremena prvog odgova, pa preko procesa obrazovanja u njegovoj postupnoj vertikali, zatim kulture i nauke uopšte, vjerske (ne)tolerancije, pa k tome tekuće ideološke, stranačke, odnosno političke operative itekako – do upražnjavanja i popularisanja sporta i turizma, sistema prihodovanja i načina investiranja, čaršijske zabave i razonode, itd., i tsl. Dakle, za visoko civilizovani svijet – sve je vaspotanje. Po naški, to je veiše već tradicionalno uspješno presipanje „iz šupljeg u prazno“, čime se od dodatno motivisane rulje, lakše kumulira i „dorađuje“ masa. A da bi se masa dugim vaspitanjem procesno transformisala u narod – to je već mnogo složenog i dugoročnog posla za kratkovidu vlast…

- Laž je potvrda naše urođene inteligencije, nedavno je pohvalio svoje sunarodnike „otac srpske nacije“ D. Ćosić. Zbog toga i ne treba da čudi što je diljem Crne Gore, kao Amfilohijevog metoha, feudalni svetosavski opijat u punom mahu, i što se prije svega Crnom Gorom – podmuklo i bestidno – toliko uporno i snažno nameće i vješto održava crnogorska nacionalna i državna enigma!

Savjest čovjeka čini – čovjekom! Moralni i duhovni uspon Crnogoraca prepriječen je bezdanicom od crnog belaja mističnog i neistorijskog: anahronog situiranja i klero-nacionalističkog otuđenja Crnogoraca, što nam je za posljedicu nametnulo prevarenu i izvještačenu, i u temelju obezvrijeđenu stvarnost crnogorsku. Crnogorci su bili bukvalbo superiorni, dok je njihov moralni i duhovni sistem funkcionisao na autentičnoj – neuprošćenoj jednostavnosti… Ipak se neuništivom, metaforičkom sudbinom Nojeve barke – srećni crnogorski brodolomnici spašavaju potonuća, pokušavajući da izvuku „biser iz buništa“. Iako dugo zaglibljeni između zbilje i fikcije, mita i stvarnosti, nacionalnog i državnog autizma iracionalnih ideološko-političkih i stranačkih kadrova, i njihovih nebrojenih poltronskih trabanata – ipak uspijevamo da održavamo pravac: mnogo više sa individualnom dominacijom odgovornosti i znanja, i individualne svijesti i savjesti: sa minornom pomoći institucija. Iako i dalje opasno zaglibljeni u nemanjićkom živom blatu, ostvarili smo snažnu kopču sa onim najvažnijim što smo imali, i što smo (ipak!) sačuvali kao svoje: crnogorsku kulturu, odnosno crnogorski jezik (sa svojom nacionalnom književnošću, i ostalim rezultatima drugih umjetnosti), i Crnogorsku pravoslavnu crkvu. Koliko god i dalje nesmanjeno „žubori“ kič u zvaničnom državnom kulturnom i političkom koketiranju sa javnošću, ipak vaspitna „računaljka“ za crnogorsku mladež sve se jače eksplicira i u njenim kreativnim i sadržajnim imenovanjima niza školskih udžbenika i priručnika, poput čitanki za osnovne škole: „Čitaj hrabro, i govori slobodno“, „Čitaj hrabro, i traži svoj put“, „Čitaj hrabro, i uči da voliš“…

I dalje rvanje s velikim političkim nevremenom

Veoma savjesno i moralno snažno, i potpuno svjesno – čak gotovo degradaciji u inat!, Crnogorska pravoslavna crkva je i svečarski i radno obilježila nedavni veliki Lučindanski praznik. Sa više značajnih zvanica, uglednih gostiju, i radno: do odgovornog analitičkog vrednovanja organizovanijih Crkvenih opština, i Opštinskih odbora Crnogorske pravoslavne crkve (Cetinje, Podgorica, Nikšić). Na ovaj način, u saradnji sa drugim vodećim organima i tijelima Crnogorske pravoslavne crkve – njenim svještenstvom, i Mitropolijskim savjetom, prije svega – ide se jedino sigurnim putem za stvaranje nekadašnjeg tradicionalnog kontinuiteta, odnosno zdrave društvene klime i njene pozitivne, humane ljudske, radne, stvaralačke, političke i građanske energije. To je put ka emancipaciji Crne Gore, i jedinoj našoj sigurnoj kulturnoj i duhovnoj, autohtonoj i građanskoj luci spasa.

Crkva je prevashodno socio-psihološka društvena kategorija, i samim tim i sastavni dio odgovarajućeg društveno-političkog sistema – pa tek onda vjerujući fenomen! Počev od crkvenog raskola, šizme, tj. diobe hrišćanstva (1054) na istočni i zapadni obred, na pravoslavlje i katolicizam – u pravoslavlju je bivalo dosljedno: Čija je zemlja, onoga je i vjera! I po tom principu, zvanična Crna Gora dužna je da se (sa velikim uvažavanjem!) vrati svojoj vjekovnoj saputnici i sapatnici Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi, koju je regent Aleksandar Karađorđević dekretom ukinio 1920. godine, koristeći to organizaciono državno pravo – radi stvaranja jedinstvene državne crkve i vjere, tj. Srpske pravoslavne crkve.

S tim u vezi, svakakvih smo se neuljudnosti, neljudskosti i podlih istoriografskih lagarija nagledali i nagutali od „bratskog“ srpskog roda. Počev od rodonačelnog inkvizitora I. Garašanina („Postojanje Crne Gore je nož u leđa Srbije“, i „Za nas bi bila potpuna sreća da je Crna Gora potpuno propala“, komentarišući posljedice Druge Omer-pašine godine u Crnoj Gori, i sl.). Do nedavnog predśednika srpske narodne stranke u Crnoj Gori („mi nećemo ništa novo, samo carstvo Dušanovo – demokratskim putem“), ili mentalnih i moralnih „bisera“ njegova prelata g. Amfilohija („Crnogorci su nepostojeća nacija…, komunistička kopilad. Dukljanski nakot, kojega treba (po legendi) zakivati za Vezirov most u Podgorici“, te da je Crnogorska pravoslavna crkva „izmišljena policijska kategorija“… Da je države, i to pravne države Crne Gore – zbog ovakvog onemogućavanja osnovnih sloboda, i izvornih ljudskih prava – odgovaralo bi se makar krivično. Nasuprot tome, u „samostalnoj, uspravnoj i dostojanstvenoj Crnoj Gori“ (postreferendumskoj!?) – Srpska pravoslavna crkva (kao okupaciona institucija iz perioda 1918/1920. i dalje je neprikosnoveni („kanonski“!?) gazda u kući.

Staro pravilo civilizacije glasi: -Država te organizuje, čuva i brani. A dobar komšija pomaže… Država je, prema tome, organizator i katalizator svih važnijih društvenih procesa na svojoj teritoriji. Đe nije tako, caruje javašluk i rasulo, licemjerje i anarhija, nerad i nemaština – i nasilje svake vrste. O socijalnoj pravdi i kulturnoj nepravdi po Crnoj Gori nema se rašta ni duže zboriti? Tek da podśetim kako nam se „čuva i brani“ Crnogorska pravoslavna crkva i crnogorski jezik u Crnoj Gori, i kako nam se s tim u vezi bahato ponaša prvi i najbliži komšija, „brat“ Srbin…

Emancipovanih pojedinaca, i odgovorno angažovanih intelektualaca crnogorskih još uvijek nema mnogo. Osposobljenih institucija obrazovanja, kulture i nauke, koje bi trebalo da angažovano i aktivno rade na otkrivanju istine – i njenom etičkom plasiranju, još je manje. Koliko je uz to, i na mnogo civilizovanijim prostorima složen i dug put do istine, trebamo se podśetiti i onih jednostavnih i proloških riječi narodnih – da uvijek treba biti na oprezu, jer: -I sa čovjekom možeš biti na štetu, a sa barabom i ništarobom na štetu, i na sramotu!

Ipak – uzdaj se u se…

Kao što su se ponašali i naši preci: „Nada nema pravo ni u koga, do u Boga i u svoje ruke“. Već je postalo odurno, i mizerno; u najmanju ruku kontraproduktivno – direktno se spuštati „na uže“ Srpske pravoslavne crkve, i pokušavati voditi bilo kakav dijalog sa njima. Jer sve se svodi na otvorene provokacije, podlosti i denuncijacije, i hegemonalne lagarije. Njihovo zamlaćivanje javnosti, ciljano nas provocira i omalovažava, i sračunato podiže tenzije da bi, između ostalog, likovali zbog naših frustracija. Treba svak da radi svoj posao! Znači, razvijati i društveno i kulturološki institucionalizovati rad Crnogorske pravoslavne crkve. Stvarati i na civilizovan način dinamizirati rad njenih organa i tijela: njenih savjeta i odbora, i operativnih regionalnih crkvenih i svjetovnih predstavnika na terenu. Dakle, Crnogorska pravoslavna crkva i njeni ljudi, Crnogorci i ostali dobronamjerni građani Crne Gore, i šire – vjernici, i iskreni poštovaoci, i principijelni agnostici – treba da se mobilišu za Crnu Goru kao multietničku i multikulturnu državu, i za Crnogorsku pravoslavnu crkvu kao kulturnu, duhovnu i primarno državotvornu kategoriju crnogorsku. Na drugoj strani – u interesu istine, i što potpunijeg javnog informisanja – trebalo bi štampati zbornike građe: knjige izvoda, citata, antologijskih izbora (a naročite „bisere“ takve vrste prenositi faksimilno) – iz publikovanog „duhovnog“ i programskog arsenala uglednika i velikodostojnika Srpske pravoslavne crkve. Iz njene filijale u Crnoj Gori, ali svakako i iz beogradske centrale. Da se njihovim riječima i stavovima, znači autentično i izvorno dokumentovano – sređeno i u kontinuitetu – pokaže što to oni rade, tj. kako rade i zašto se zalažu. I što sve to oni – istinom nazivaju!

Smatram svjetski jedinstvenim apsurdom to što su – najveće nepravde, pa i velike istorijske nesreće Crnoj Gori nanosili upravo Crnogorci. Kako oni davno poskitani, prosuti po svijetu, mnogi prevareni, često i bahato primitivni, ali i jalovo prepotentni, ili za sitno kupljeni. Naravno, uz snažnu pomoć njihove sabraće domicilne. Čak i jedan po mnogo čemu autoritativni M. Đilas, publicista, političar i cijenjeni književnik (manje poznat i pod možda simptomatičnim pseudonimom Milo Nikolić), iza Drugog svjetskog rata slovio je i kao „otac crnogorske nacije“ – jer je tada pisao o crnogorskoj naciji, i s razlogom pokušavao da izvrši njena teorijska obrazlaganja. Kasnije je to olako prenebregao, izjašnjavajući se „Srbinom iz Crne Gore. Podvlačim ovo iz Crne Gore, radi nekakve lokalne razlike od Srba iz Srbije“, nanovo je naučno kadio Đilas. Da bi se, s tim u vezi, ponovo vraćao svojoj „naučnoj“ matrici: „Da su se Crnogorci formirali u naciju besmisleno je sa naučne tačke gledišta. Ali je činjenica da su Crnogorci imali nekakvu posebnost (podvukao Č.D) koja se kasnije sa vladikama početkom KsVIII veka, razvila u pravu državu. Dokaz te nekakve posebnosti mentaliteta i jeste što se u političkoj borbi formira država: sve je to ostalo u crnogorskoj svesti kao istorisko pamćenje koje nije iščezlo“. Iako je ta (ipak) „nekakva posebnost“ Crnogoraca u njihovoj iscrpljujućoj vojničkoj i političkoj borbi i po Đilasu bila stvorila državu Crnogoraca, on će malo potom to „naučno“ poistovjetiti sa „lokalnim razlikama koje imate u svim nacijama. Kao, recimo, u Srbiji, Šumadija se razlikuje od Mačve, a da ne govorimo o Nišu, Leskovcu ili istočnoj Srbiji“). Đilasov „naučni aparat“ o istom dalje eksplicira: „Ideja o Crnogorcima kao posebnoj naciji prvi put se javila u prvom svjetskom ratu, kao pokušaj da se dubljim – nacionalnim razlozima opravdava održavanje dinastije Petrovića i posebne crnogorske države. Ponikla u kamarili (podvukao Č.D), teza o Crnogorcima kao posebnoj naciji javlja se i jača kasnije, poslije ujedinjenja sa Srbijom 1918. godine – izraz negodovanja narodnih, seljačkih masa s novim stanjem“. Ako je i od jednog Đida – mnogo je. Isto kao što je mnogo koliko mu se i danas kao i nekad, podjednako frontalno likuje i klikuje. Čak i od Crnogoraca sa „nekakvom posebnosti“, i „poniklih u kamarili“.

Č. Drašković

» FOTO PRIČA «