PORUKE MISIJE SPC U ALBANIJI I CRNOJ GORI

Još jednom SPC potvrdjuje svoje neskrivene pretenzije očuvanja i prisvajanja uloge regionalnog hegemona i konkurenta suverenim državama Balkana kao objedinjavajući i ujediniteljski faktor „srpstva“ odnosno pravoslavne populacije. Ovaj regionalni zamah podrazumijeva i pretpostavlja eliminaciju crnogorskog naroda, nacije i crkve njihovim apsorbovanjem u srpsko biće i duh. Put u Albaniju kao proces zaokruživanja regionalnih aspiracija. SPC je već ostvarila panslavistički koncept Petra Velikog i Garašaninova „Načertanija“ o izlasku na topla mora.

Slobodoljubivim Albancima smeta svaki pokušaj i vid smanjivanja, ograničenja ili ukidanja njihove državne, nacionalne i vjerske slobode. Dokaz za to je njihova istorija borbe i otpora agresorima koji su nasiljem pokušavali da podčine albanski narod i naciju. Savremeno doba je donijelo konačno ostvarenje albanske nacionalne i državne slobode. Godine 1912. formirana je nezavisna država Albanija, a 17.2.2008.godine proglašena je nezavisnost Kosova. Srpski agresor je bio glavna prepreka albanskom narodu da dodje do državno-nacionalne emancipacije. Uz srpske državno-političke, vojne, paravojne i policijske strukture agresiju prema Albancima sprovodila je i nastavlja asimilatorska i integralistička SPC. Kao što negira crnogorski, makedonski, bošnjački (bošnjačko-muslimanski) narod i naciju i druge, ona potire i negira istoriju Albanije. Svojim već dobro znanim kosovskim mitskim konstruktom ona Kosovo atribuira, posrbljava, „prisvaja“ smatrajući ga, širenjem svoje tradicionalne asimilatorske propagande, centrom Srbije i srpstva iako je njen embrionalni centar Raška, srpska županija, a potom država koja leži śeverno od Kosova obuhvatajući veći dio današnjeg Sandžaka. Tu su nastali najstariji srpski manastiri Sv. Djordja kod N. Pazara, Žiča, Studenica, Mileševa, Sopoćani. Srpski vladari su za svoja osvajanja Kosova i oblasti južno od Raške zloupotrijebili krstaške pohode kojima je 1204. srušen vizantijski car. Raspad Vizantije omogućio je srpskim županima proširivanje svoje teritorije. Tako su 1216. svojim teritorijama priključili zemlju koju su preimenovali u Kosovo i Metohija. U 3000.godina istorije Kosova ta teritorija nikada nije bila srpska izuzev u periodu Nemanjića i od 1912-13.g. do 2008.godine ili preciznije rečeno od 1216. do 1459. i u već naglašenom periodu 20. i 21. vijeka, ukupno 327.godina. Srpske agresije i osvajanja Kosova bila su pored 1216.g. još i 1912, 1918, 1945. i 1999.g. Srpske okupacije su trajale, dakle, u periodima 1216-1459, 1912-15, 1918-41 i 1945-1999.g. Godine 1989. srpski nacionalizam je ukinuo autonomiju Kosova. Nato intervencijom 1999.godine srpski agresor se povukao sa ovog prostora na kojem su u 2000. i više godina od Hrista najduže vladali Rimljani, Vizantinci i Osmanlije. U periodu stogodišnjeg postojanja Srbije prvo kao hatišerifsko-autonomaške pod turskom vlašću od 1817. i od 1878.g. i medjunarodnog priznanja u Berlinu te od tada do 1918, izuzev 3 godine od 1912. do 1915.g. Srbija nije imala Kosovo u svojem sastavu. Formiranjem Albanije onemogućen je srpski osvajački plan izlaska na Jadran preko albanske teritorije. Srpski socijaldemokrata D. Tucović je svojim djelom „Srbija i Albanija“ konstatovao: „Kosovo nije bilo srpsko već albansko. Albanski narod vodio je prirodnu neizbježnu borbu...... srpski narod mora tu borbu albanskog naroda cijeniti i poštovati kako zbog slobode Albanaca, tako i zbog svoje sopstvene slobode“ (isti, c.djelo Kultura, Beograd 1947.g. str.147). O zločinima srpske vojske 1912. pisao je i Trocki (vidji studiju „Istina o Kosovu“ u izdanju Fondacije Karnegi).

Pored ove istorijske argumentacije da Kosovo nije Srbija, postoji i vjerska i etnička i pravna argumentacija koja poriče i odbacuje srpski karakter Kosova, a ujedno eliminiše srpske negacije Albanije. Srpske, odnosno jugoslovenske trupe su krajem I svjetskog rata i potom 1921. aneksionistički napale Albaniju. Njima su se oduprli albanski ustanici, a intervencijom ambasadora Velikih sila spriječena je strana (srpska) intervencija i amputacija albanske teritorije. Potom je Pašićeva radikalska vlada srušila demokratsku vlast legitimno izabranog Fan Nolija i uspostavila režim svojeg favorita Ahmeta Zogua.

Puna titula vjerskog poglavara SPC nosi u sebi njegovo titulisanje mitropolitom Beograda i Karlovca i patrijarhom Srba. U tituli se pominje i Peć kao reminiscencija na to da je centar SPC bio u Pećkoj patrijaršiji od 1346. do 1463. i od 1557. do 1766. Pošto u ovom periodu nije bilo srpske države, SPC sa patrijaršijskim centrom u Peći bila je slaba zamjena za nepostojanje Srbije kao države. Albanci u ovom periodu nemaju državnu organizaciju. Činjenica da Srbi u tom razdoblju imaju vjersko-kulturni centar služi SPC i srpskim nacionalistima i asimilatorima da ističu prednost srpstva nad albanstvom. Pećka patrijaršija je u ovom vremenskom periodu imala funkciju srpskog centra zbog paljenja njihovog vjerskog središta u Žiči. Prije 1557. i nakon 1766. Pećkom patrijaršijom ne upravljaju srpski svještenici. Ta epoha je duga približno 200 godina. Za to doba njome upravljaju grčki klirici koje srpski nacionalni i duhovni identietet nije zanimao. Peć je prestala da bude vjerski centar Srba prije 248 godina. I za vrijeme Pećke patrijaršije, prije i poslije njene disolucije, SPC je turska ustanova, dio turskog upravnog aparata sa kojim i za koji progoni srpske seljake, i naplaćuje od njih porez dimnicu koju nosi sultanu u Carigrad. (Svetozar Marković, Srbija na istoku, Bigz, Beograd 1973, 53-54.) Iz navedenog slijedi da Kosovo nije bilo izuzev pomenutih 326 godina vjerski centar Srba i SPC.

Etnička argumentacija demantuje velikosrpske negatore albanskog naroda Albanije i Kosova. Medju njima i one iz redova SPC. Albanci i Vlasi su nasljednici najstarijeg autohtonog stanovništva Kosova. Slovenski preci Srba kasnije su došli na teritoriju Kosova i to 2 do 3 vijeka nakon dolaska prvih svojih doseljenika. Slovensko ime Kosovo je iz slovenskog jezika izvedeno tursko i albansko ime Kosovske države – Kosova. U toku postojanja srpske srednjevjekovne države (13-15 v.) Srbi asimiluju većinom Vlahe ali ne i Albance. Zbog jezičke barijere klir SPC ne oporezuje albanski narod koji živeći mahom na selu bavi se agrikulturom. Etnički sastav stanovništva Kosova se nakon 1459. mijenjao. Brojnost stanovništva albanske narodnosti doseljavanjem u planinske krajeve se povećavala. O tome svjedoči fakat da Kosovari govore sjevernoalbnskim dijalektom „gegov“. Veća adaptibilnost tog življa novom gospodaru – Osmanlijama, kao i prelazak njegovog dijela u Islam donijeli su mu bolji položaj nego pod Srbima. Visokim natalitetom su se uvećavali a pojačanom islamizacijom Srbi slabili. Slabljenje Srba generiše sukobe, nemire, progone i migracije na śeveru, a svakako najveća je medju njima seoba 1690. pod Arsenijem III Čarnojevićem. Preśednik Sanu J. Cvijić je krajem 19. vijeka na Kosovu oko srpskih manastira našao oko 140. nealbanskih porodica. Ove činjenice dezavuišu srpski konstrukt o njihovoj demografskoj superiornosti na Kosovu dje ih danas ima najviše 5%. Ni povraćaj srpskih izbjeglica nebi značajnije promijenio u njihovu korist etničku kartu Kosova. Ni pravna argumentacija nije naklonjena srpskoj strani. U cilju stvaranja Velike Srbije, srpska vojska je ušla u Drač oktobra 1912.godine u I balkanskom ratu. Istovremenim vojnim operativnim zahvatom ona je protivpravno i nasiljem prisvojila odnosno tada okupirala i Kosovo. U tom osvajanju srpska etnička manjina je bila zaštićena od svoje vojske koja je u pohodu 1912-15. pobila oko 25.000 Albanaca. Velike sile su podržale albanski oslobodilački otpor i pokret pa je u Flori 1912. proglašena nezavisnost Albanije. Medjutijem, nijesu podržale oslobodilačke aspiracije Kosovara pa je Kosovo svoju slobodu i nezavisnost moralo da čeka punih 95 godina do 2008.godine. Doktrinarnost srpske invazione politike temeljila se na višoj civilizovanosti Srba, na neistinitom stavu o njihovom posjedovanju Kosova i na neistini o demografskoj superiornosti. Brutalnost srpske vojske demantovala je njenu imperijalnu doktrinu o višoj civilizovanosti. Priznanje istorijskih prava Srba iz 13-15.v. dovelo bi do opšteg prekrajanja granica u svijetu i omogućavalo bi i inspirisalo bellum omnium contra omnes. Otuda istorijska prava bivaju potisnuta etničkim pravima. Argumentacija srpske strane o jednostranosti čina proglašenja nezavisnosti Kosova od 17.2.2008.g. takodje nije istinita. Kosovo je do državne slobode, kao što je opštepoznato, došlo na miran i demokratski način. Bio je to civilizovani, demokratski i dostojanstveni odgovor na agresiju srpskog faktora sprovodjenu od 1998. do 13.6.1999.godine koja je produkovala progon milion ipo kosovskih tj. albanskih žitelja sa svojih ognjišta čineći ih najvećim žrtvama u Evropi nakon II svjetskog rata. Beogradsko poricanje prava Kosovarima na samoodluku o svojem suverenom državnom statusu ne stoji, jer je Srbija prethodno pogazila prava Albanaca na autonomiju i slobodan život na svojem istorijskom tlu na kojem su i etnička većina i nosioci uz ta i istorijskih prava. Teror Srba nad Kosovom i Albancima u periodu 1912-1999. i dovodjenje ove zemlje i naroda u kolonijalni položaj dalo mu je za pravo da materijalizuje pravo na život i samoopstanak, kao i pravo na slobodu u skladu sa „Deklaracijom o davanju nezavisnosti kolonijalnim narodima“ koju je donijela Generalna Skupština OUN 1960.godine.

Suverena odluka većinskog kosovskog stanovništva legitimizirala je pravni temelj takvog istorijskog čina, dovela do ostvarenja prava Albanaca, zadovoljenja pravde i medjunarodne pravde i demantovala sve velikosrpske konstrukcije o pravnom nasilju i neutemeljenosti nezavisnosti Kosova.

Svetosavska SPC se, medjutim, ne miri sa državnom suverenošću Kosova i etničkom i političkom dominacijom Albanaca na Balkanu. Ona uporno misionari u cilju disolucije albanske suverenosti. Iako se nije ni pokajala, ni izvinila za genocid počinjen od strane Srba nad Albancima na Kosovu 1998-99. ona se osmjelila da učestvuje na osveštanju hrama Hristova vaskresenja u Tirani koji pripada Albanskoj pravoslavnoj crkvi. Uz srpskog patrijarha i mitropolita SPC u Crnoj Gori, u ovom činu su učestvovali vaseljenski patrijarh Vartolomej, patrijarsi Jerusalima i Rumunije, Arhiepiskopi Kipra, Atine, Varšave i Tirane i predstavnici patrijarhata Moskve, Bugarske, Gruzije i Antiohije. Ali, srpski patrijarh je ovog puta naišao na dostojanstven patriotski otpor slobodoljubivih predstavnika albanskog naroda, domaćina proslave. Srpskom patrijarhu je stavljeno do znanja da SPC negira Albaniju i Albance i da to ne može da čini na njihovoj istorijskoj i suverenoj zemlji. Srpska strana je u skladu sa svojim imperijalnim karakterom proglasila albanske suverenističke patriote nacionalistima pripisujući im, zamjenom teza, svoje temeljno etnofiletističko svojstvo i karakter.

Dogadjaj u Tirani potvrdio je da nijedan čin osveštanja hramova u regionu ne može proći bez sporova i sukoba SPC sa žrtvama njene osvajačke i invazione misije. Dokazao je, da ono što se desilo u Albaniji samo je repriza dogadjaja koji se često dogadjaju u Crnoj Gori i u regionu koji je pod duhovnim terorom SPC. Jer SPC unosi nemir u Crnu Goru, Makedoniju, BiH, Kosovo i sada Albaniju, a ne odriče se vlastitih pretenzija prema dijelu Hrvatske. Poruka agresivne SPC je, da je Srbiji bolje da ostane bez članstva u EU nego bez Kosova! Iz njenog idejnog i ideološkog bastiona je već i njena tradicionalna poruka protiv NATO-a kao faktora globalne i regionalne bezbjednosti, mira i saradnje. Isticanjem antinatovske propagande SPC želi strukturnu nestabilnost regiona Balkana kako bi se učvrstilo uporište njezina djelovanja na daljoj destabilizaciji ovog važnog geopolitičkog prostora i realizovala njena duhovna predonimacija u skladu sa svetosavskom doktrinom i strategijom – države su prolazne, samo je crkva vječna. U tom kontekstu SPC misionari na fonu i u smjeru realizacije srpskog velecrkovlja kao suptituenta za izgubljeno i neostvareno velikodržavlje.

Misija u Tirani je pokazala da je SPC najdosljedniji i najuporniji akter na planu ostvarenja novih velikosrpskih političkih programa i projekata. Oni podrazumijevaju ulogu SPC kao faktora otežavanja i onemogućavanja ne samo stabilizacije regiona već i protagoniste kvarenja medjunacionalnih i medjudržavnih odnosa. Takav karakter misije SPC proizilazi iz njene fundamentalističke, vjersko-nacionalne i nacionalističko-etnofiletističke političke esencije koja zatomljuje njen karakter vjersko-crkvene organizacije.

Otuda ne čudi otpor samosvjesnih slobodoljubivih albanskih patriota u Tirani. Oni su poručili SPC da nema što da traži na albanskom povijesnom prostoru. Da ono što čini i kako misionari u Srbiji i u drugim zemljama regiona u Albaniji ne može proći. Da su u pravu, potvrdila je patrijarhova beśeda već naredni dan u Podgorici pvodom bogosluženja u podgoričkom hramu Hristova Vaskrsenja. Tom prilikom je poručeno, sa ovog „autoritativnog“ mjesta koji zlatnim kupolama i sjajem u dobu socijalne potištenosti i krize, zrači „autoritetom“ moći i izaziva strah kod recepijenata, da Crna Gora i Srbija trebaju da se udružuju, ujedinjuju što očekuje „naš narod“. Ponovo se na taj način u duhu Garašaninovog „Načertanija“ sravnjuju srpski i crnogorski narod u jedan naš narod (čitaj: srpski). Patrijarh Irinej se i ovom prilikom potrudio da ne zastidi svojeg mentora Iliju Garašinina čije se „Nečertanije“ preko SPC u Crnoj Gori već ostvarilo – umjesto Velike Srbije, SPC je izašla na more. Izašla je na Jadran, na topla mora da u „svojim“ zlatnim hramovima čeka buduće vrijeme koje će potvrditi njenu zavjetnu misao o prolaznosti država i vječnosti crkve. Do tada će, kao i do sada osvajati prostor, zaposijedati teritoriju, dijeliti suverenitet sa domicilnim sekularnim vlastima, devastirati sakralno nasljedje domaćina, atribuirati ga u svoju baštinu, asimilovati domaće stanovništvo u srpski nacionalni korpus, privoditi kraju svoj naum da je ona besmrtna duša u trošnom, prolaznom i potrošnom tijelu novih balkanskih država, privremenih „suverenata“.

Iako se SPC na „osvojenim teritorijama“ ponaša kao neprikosnoveni gospodar i suveren značajno je napomenuti da sa svojim visokim gostima patrijarsima, arhiepiskopima i mitropolitima saslužiteljima na osvještanju hrama u Tirani kao i u slučaju osvještanja hrama u Podgorici, nije javno pośetila Cetinje. To je mogla uraditi samo diskretno potvrdjujući tijem činom da makar od stare crnogorske prijestonice ośeća odredjenu bojazan pa ispoljava rezerve i zazor. No, i pored toga, poruke i ove potonje epizode kao i dosadašnjih su, da ona oficijelno kroz javne istupe svojeg duhovnog vodje verbalno-propagandno denacionalizuje Crnogorski narod i naciju atribuiranjem u srpski tj. „naš narod“ i makar u simboličko-metaforičkoj ravni ostaje pri „udruživanju“ i „ujedinjavanju Srbije i Crne Gore“ čime, ipak, otvoreno potvrdjuje svoje geostrateške koordinate u sadašnjosti i budućnosti. Ona to može da radi jer sve forme širenja nacionalne, vjerske i rasne mržnje koje eksponira, plasira bez ikakvih sankcija od strane pravne države. To joj uliva snagu i samopouzdanje da nastavi započeto.

Najnovija epizoda potvrdjuje tvrdu riješenost SPC na istrajavanju pri ostvarenju svojeg programskog cilja. U njegovoj su funkciji njeni podciljevi i sredstva: dalja fragmentacija zapośednutog prostora, permanentno misionarenje u korist svoje duhovne dominacije, očuvanje vlastitog aktiviteta i ofanzivnog duha na prostorima svoje akcije, sprječavanje gubitka zapośednute crvene imovine, pojačanje prisustva u misionarenju sa stalnim intenziviranjem realizovanja svojih misli, ideja i radnji. Na to se nadovezuje zadržavanje uloge vodećeg idejno-duhovnog regionalnog faktora, dakle, pozicije primarnog aktera i favorita bez kojeg se ni na kratki, a naročito na dugi rok ne može rješavati geopolitička arhitektura Balkana. Ujedno se stalno potvrdjuje i reafirmiše njena pozicija rivala regionalnim vlastima država u regionu i nastavlja kontinuitet dalje destrukcije objekata njene ciljne funkcije.

Prvi i krajnji efekat na koji računa SPC je dalje ugrožavanje, potiskivanje i eliminacija sa željom potpune marginalizacije do ukidanja Crnogorske pravoslavne crkve kao prepreke za ostvarenje svojih ciljeva. Ispoljeni makijavelizam u tom pravcu govori o beskompromisnosti i bezrezervnosti njenih namjera i ciljeva.

Vrijeme je da pojedine zvanične adrese medjuvjerski suživot ne prikazuju harmoničnim u Crnoj Gori, a da pritom Stejt Department u svojim izvještajima o stanju vjerskih prava u njoj konstatuje da je u pitanju politički spor izmedju CPC i SPC. Krajnje je vrijeme da država Crna Gora posveti dužnu pažnju ovom faktoru svoje destabilizacije. Da se posvećenije nego do sada institucionalno i efikasno štiti legitimnim instrumentarijem pravne države. Konačno, da krene u istinsku obnovu i zaštitu korodiranog crnogorskog nacionalnog i duhovnog identiteta koji je raison d’etre njegovog opstanka na vlastitom povijesnom prostoru.

Borislav Cimeša

glavni i odgovorni urednik "Lučindana"