Autor: J>P.
Postavljeno: 02. 11. 2012.

Sveti Hristov pokrov između Istoka i Zapada

Svečanosti Povodom Lučindana u Vladinom domu na Cetinju, nije prisustvovala Marija Grazia Siliato, arheolog iz Italije, koja je , kako je bilo najavljeno, namjeravala da održi predavanje  o jednoj od najpoznatijih hrišćanskih relikvija - Svetom Hristovom pokrovu Sindone di Torino.Objavljujemo njeno pismo Mitropolitu Mihailu i izlaganje, koje je predstavio Sreten Vujović 

*************

                                                                                         Maria Grazia Siliato

                                                                                          Castelo d’ Eracle

                                                                                            Roma

                                                                                            Italia

             Njegovom Blaženstvu,

             Gospodinu Mihailu

             Arhiepiskopu Cetinjskom

            i Mitropolitu Crnogorskom

               Vaša Preuzvišenosti,

Oprostite mi, sto me bolest sprječava da prenesem lično svoje rijeci, u okolnostima tako izuzetnim, značajnim kao što je izraženo u Vašem plemenitom i milostivom pozivu.

To mi pričinjava veliku bol. Bila bih počastvovana, kada sam već potvrdila svoj pristanak, ako može biti prihvatljivo, korišćenje ovih mojih kratkih bilješki.

Molim vašu Preuzvišenost, sa ličnom zahvalnošću, da primate  izraze

moje pobožne odanosti.

                                                                                              Maria Grazia Siliato

 ***********

 Sveti Hristov pokrov između Istoka i Zapada

Sindone, Sveti Hristov Pokrov  podiže uvijek duboke emocije  ko god da ga vidi makar prvi put, zato što on uključuje našu istorisjku i naučnu svijest, ali takođe i naše vjerovanje, našu filoziofiju spoznaju i naše sumnje.

Svako od nas, je pozvan da ga tumači prema vlastitoj kulturi i vlastitom senzibilitetu ili radije objektivnom analizom njegove impresionirajuće strukture.

Ma što je konkretno ovaj misteriozni predmet. Pokušaćemo da eksponiramo ovdje u rezimeu ali sa korektnom izvjesnošću njgov nesporan naučni profil, i istorijsko događanje u najtamnijim vjekovima.

Lično sam imala privilegiju da učestvujem u nezaboravnom iskustvu na  Atlantinom Shroud of Turn Research Projekt, na kojemje Džon Heler osnivač New Ingland Institute, govorio u vezi sa Pokrovom bez naučnih  predrasuda različitih konfesija,  hebrejskih, agnostičkih.

Tako smo ispunili  multidisciplinarni istraživački program, fizički, hemijski, makro i mikrografički, radiološki, spektrografski, arheološki, iistorijski. Prvi i do dan danas  najnaučniji,  i neparcijalno validan. Operacije i rezultati  su bili publicirani u oficijelnim  časopisima  u meiritornim sektorima, ali tek nakon provjere.

Pokrovno Platno  je egipatsko platno osobina, gajeno u regionu Boutos, ručne izrade, i rađeno na vertikalnom ramu, na starinskom tipu, sa dragocjenom i kompaktno izdržljivom teksturom „riblja kost“ (Herringhone), to jeste ti niti ispod i jedna iznad, za koje imamo primjere još u faraonskom vremenu.

Negove dimenzije su danas 4,36 m X 1,10. Srednja težina materijala je 23 mg  po cm kvadratnom. Mjera je jako važna. Zato što se ovdje treba odmah obraditi velika radiokarbonska tema,  ostvarena prije svega u Torinu.

Sindone je bila vjekovima izložena javnosti, održavana rubno i subrestauirana i prepravljana različitom pređom. Nažalost zbog radiokarbonskog postupka bila je ručno krojena putem uzorka tkanja, upravo na gornjem lijevom rubu. I mi smo napokon otkrili da taj isječak teži, ne 23, nego 43 mg po cm kvadratnom. Sadrži, znači,velliku količinu srednjovjekovnog i modernog krplenja, koji suproizveli različite naučne rezultate.

I sada uulazimo u istoriju. U maju 1898. se sprovodi prvo, čuveno fotografisanje Pokrova. I sve zapanjuje. Na pozitivu fotografije, slike tog ispruženog leša, bila je  u reljefima tamna (nos, zadnji dio ruku, koljena) a svijetla u udubljenjima. To jeste bila je suprotnost svake druge slike, nacrtane ili naslikane, kako dobro zna svaki slikar, koji osvjetljava  uzdignute djelove lica (ili bilo kojeg predmeta koji predstavlja).

Mnogi su govorili da bi ova nečuvena osobitost morala biti rezultat oštećenja fotografske ploče. Polemike su se naduvavale, postajale su histerične. Sedamdesetih godina jedan navodni „ekspert umjetnosti“ je izjavila da je pokrovna figura „ Djelo Leonarda Da Vinčija: poznato Leonardovsko nijansiranje!“ (ali se zaboravila da je Sveti Pokrov bio vlasništvo Savoja od 1453, a leonardo je rođen 1452 i da je u tom vremenu imao 11 mjeseci).

Malo ih se usudilo razmišljati sa ozbiljnošću da je slika možda zatamnjena na reljefima, zato što je proizvedena ne kao slika već u kontaktu sa pravim lešom. Dakle, intenzivnija je na reljefnim mjestima. Ali kako se sve ovo dešava?

U mom studiju u blizini Rima, posjedujem  u prirodnoj veličini jednu uslikanu reprodukciju ovog slavnog djela, predivnu fotografiju u boji, koju je Vernon Miler, sa Brooks Instituta, uslikao za studijski rad našeg tima. Svi znaci zlostavljanja tijela, tokovi krvi ovog leša, pojavljuju se sa zastrašujućom evidentnošću.

Ali neko je odmah izjavio: „Biće da je to boja upotrebljavana od strane antičkih slikara: Vermilon crveno!“ Naprotiv, ispitivanja Pokrova fluoroscentnim zracima X, otkrila su da „U mrljama povreda prisutno je gvožđe koje se sadrži u krvi. I spektrofotometrijsko ispitivanje, koje ima vrijednost pravnog dokaza, potvrdilo je: „To je krv!“

Tako je Auditorijum Palmer u Novom Londonu, doživio trenutke povišenih emocija, u kojima je veliki John Heller, rukovodilac našeg tima, po prvi put u slogovima izgovorio riječi: „Krv, ljudska krv!“ Ljudska krv, sve, istekla iz živućeg tijela, sa fenomenom zgrušavanja. Krv koja je iz mnogih povreda tijela, stvrdnula poslije smrti na platnu Pokrova.

Ali kako se formirao divni blagi otisak lica i tijela?

Istraživanja Vernona Millera, Sema Pelikorij, donalda LIna su dokazali u svim naučnim formama, da na Pokrovu ne postoje vještački koloranti nikakvog tipa, ni hemijskog ni biljnog.

Dakle, neko je kazao: „Otisak je oštampan uz pomoć ugrijane metalne statue: Nešto neprirodno!“  Ali opekline i  strinature (drugi tragovi), ako se izlože Wood osvjetljnju, pokazuju blagu crvenkastu fluoroscenciju. Ray Rogers, ekspert za termičke efekte sa National Laboratory Los Almosa, konstatovao je da otisak Pokrova nije ni u jednoj tački fluoroscentan.

I Jon Heller  je napravio jedno zapanjujuće istraživanje: „Pod mikroskopom se vidi da su niti platna koje je dodirnula  znojava koža leša u agoniji, bez odjeće,  proizvela ubrzanu oksidaciju, degradaciju, dekompoziciju vlakana: to jeste razbijanje karboničkog lanca.“ I porijeklo Pokrovnog otiska jeste: boja koja nije boja, neopipljiva, vrlo mala. Ali koja nam je ostavila anatomski  perfektne oblike, otkrivajući nam jednu potresnu agoniju.“

Medicinska istraživanja patologa sudske medicine Roberta Buklina (objavljena u Legal Medicine Journal-Pravnoj medicinskoj reviji) ustanovila su  da otisci povreda na Pokrovu pripadaju totalno po načinu surovom rimskom mučenju prilikom raspeća, onako kako je opisano  u antičkim istorijskim areheološkim i Jevanđeljskim tekstovima.

Ali kako se konkretno odvijalo rimsko rapinjanje? Neke grobnice u Jerusalimu, iz vremena  rimskog osvajanja dali su potresne nformacije. Bio je to ritual ustanovljen  Državnim Zakonom, strogo nadgledan.

Tortura je započinjala bičovanjem. Alen Adler, jevrejski naučnik sa Western Conecticut College, je proučio, izbrojao i dokumentovao na otisku Pokrovnog leša najmanje 120 udaraca „flagrum taxillatum“, istovjetnog biča onima pronađenim unekim rimskkim katakombama.

Nakon ovog bičovanja osućenik je bivao odvučen upravcu mjesta egzekucije, noseći horizontalno drvo krsta „Patiblum“ (stub srama), zavezan na plećima i raširenim rukama. A pokrovnni otisak nam pokazuje široku dorzalnu kontuzovanost. Dok su slikari od srednjeg vijeka uvijek pogrešno prikazivali cijelli krst nošen na ramenu.

Na mjestu egzekucije, osuđenik je bacan na zemlju, i njegovi zglobovi (ne dlanovi, kao u neprettnim srednjovjekovnim tumačenjima) bili su zakivani na „Patiblum“ (stub srama) da bi dobro držali težinu tijela.

A potresne slike Vernona Millera dokumentuju, na Pokrovu, zastrašujuće, i vrlo jasne povrede upravo na oba zgloba. (To je izbor koji niti jedan srednjovjekovni falsifikator ne bi mogao nikad ni zamisliti).

Potom, sa osuđenikom tako zakovanim, „Patiblum“ je bio podizan i uglavljen u „Stipes“  (ram) vertikalno drvo obezbijeđeno i već fiksirano za teren. U tom momentu i stopala su se zakivala na „Stips“.

Arheološki nalazi Titove opsade Jerusalima 70-tih godina naše ere, pokazali su nam ove detalje, nepoznate svim slikarima svih epoha, ali identični Pokrovnim otiscima. I druge detalje  još potvrđuju Jevanđelja: Pokrovni leš nosi krug povreda oko glave, nalik kruni, a njene kosti nijesu slomljene.

A potom vrhunski detalj, na grudima se otvara povreda duga skoro 5 cm duboki otvor pogotka kopljem. Analize Jona Hellera su dokumentovale ,,da samo ta krv, na cijelom tijelu, nije koagulirala, nije se zgrušala. Za razliku od svih drugih Pokrovnih povreda; to je krv leša.

Ali na Pokrovu se ne pojavljuju tragovi organske dekompozicije. Platno je bilo u kontaktu sa tim lešom samo vrlo kratko vrijeme.

Bez obzira na sve ovo, neko je insistirao: „Ali o pokrovu se, ne znam koliko vjekova, nije znalo ništa… Ikrsao je iznenada 1400…“

Nije istina. Mi smo ti koji su zaboravili  na prošlost. 325 godine Episkop Niaforis zapisa da su prvobitni hrišćeni sa istoka izbjegli iz Jerusalima u vrijeme Titove opsade, „noseći sa sobom Pokrov kojim bilo pokriveno tijelo Spasitelja“  i izbjegoše u Edessu, koja je već tada bila sjedište hrišćanske zajednice. A u Edessi se govorilo Aramejski, jezikom na kome je po prvi put izgovoreno „Oče Naš“. A u  Edessi na obali rijeke Daisan, bila je konstruisana katedrrala Aheropoietos, „Lice nesatvoreno ljudskom rukom“, čije ostatke sam mogla viđeti.

Potom je Edessa bila osvojena od strane Arapa, ali crkva Aheropoietos nije bila dirnuta. 942 Al Masudi, takoće on Arap i pripadnik Islama zapisa: „Tamo  unutra se nalazi platno u kome je utisnuta  Hristova figura“, a istoričar Al Mukaddasi, dodaje: „Jedno od svjetskih čuda!“

Zasluga je Istočnog hrišćanstva, što danas, Pokrov još uvijek postoji. U 9 vijeku Gregorio Referandario ostavlja zapis: „Imperator Konstantin Sedmi,  iz Konstantinopolja,  platio je  veliku cijenu Arapima iz Edesse da bi dobio Pokrov.“

I pokrov stiže u Konstantinopolj 15 avgusta ljeta 944. Ovo je istorisjka činjenica: Pokrov je smješten u crkvu Santa Maria di Blachernae (nova imperijalna četvrt) Imperatora Manuela Komnena.

Imamo dokumenta tog vremena, Gli Acta Taddei i Edesensku Hroniku. Simeon Metafraste zapisa u Sinasariju, oko 950. Svečanost Rituala Svetog Pokrova, na dan 16 avgust.

Na Istoku povodom ovih događanja, nije bilo nikakvog odjeka (samo 1978. Arhimandrit Georg Garib je za nas preveo priču o Edessi, čudesnoj bazilici, i osvajanju Arapa…)

Jedan benediktinski opat, Nicolas Soemudarson, hodočastio je prema Svetoj Zemlji, prešao je preko Konstantinopolja, 1151. i vidio Pokrov, uvijek brižno čuvan, u divnoj crkvi Blachernae. 1171. ga je vidio i Amauri de Lusignan kralj Jerusalima.

Ali potom su nastupili tragični dani. 1203. u Carskoj Palati Konstantinopolja, bijahu primljeni ljudi koji su imali komandu u poduhvatu zvanom „Četvrti krstaški rat“, i takođe Venecijanci, prvejenstveno, kojima nemarno bijaše prikazano enormno bogatstvo Istoa.

Ali „Krstaštvo“ kao što zamo nije bilo upravljeno prema Jerusalimu. Zaustavilo se u Konstantinopolju… Svjedoci kažu da su njihovim vođama bogatstva pripadala prije nego su bila osvojena, jer je svakome bila obezbjeđena pljsačkaška zona.

Napad se dešava 12. aprila 1204.  i ništa nije bilo pošteđeno. Jedan franački plemić, koji se zvaše Othon de la Roche, Sire di Ray, se bacio na crkvu Blachernae. Jedan njemački monah, Martin Linz iz Basela, bješe potreseni svjedok pljačke. I  zapisa to.

Ali u tom momentu, nikakvih vijesti o Pokrovu, Krstaš Robert de Clary, zapisa, u jednom pismu ( koje se nalazi u Kraljevskoj biblioteci u Kopnhagenu) da su Francuski Krstaši uzeli Pokrov.

Sa Pokrovom, Othon de la Roche, krenuo je u tajnosti iz KOnstantinopolja, prelazi preko Atine, i odatle zatim, čudna etapa, uz pomoć Templara, preko San Giovani d’ Acri, ostrvo Kipar, preko mora stigao je u Francusku.

Prva stoljeća slave i sigurnosti Pokrova, u rukama pravolavaca bila su gotova.

Othon de la Roche se zatvara u dvorac di Ray, utv rđenje sa 14 kula. Bile su to godine progona protiv vitezova Templara. Za mnogo godina o Pokrovu se nije više znalo ništa.

Ali poslije mnogih konfuznih decenija, moćne plemićke porodice, bivaju osiromašene žestokim tridesetogodišnjim ratovima, Pokrov se pojavljuje u rukama plemića Geolfrey de Charny. Znamo zašto je događaj utisnut na jednoj komemorativnoj medalji, sa grbom Charny, ali takođe i na onoj njegove žene Jeanne de de Vegy. Tada dakle otkrivamo, poslije puno šutnje i tajnovitosti, ova žena je bila direktni potomak Othona de la Roche, čovjeka koji je jedan i po viojek prije ukrao Pokrov u Konstantinopolju.

Posljednji potomak ove porodice, koga su turbulencije, ratovi i unutrašnje borbe osiromašile, na kraju prodaje Pokrov familiji Savoja, gosdpođi čija moć u vrijeme Chambery bila u usponu.

Dakle, po prvi put u Zapadnjačkoj istoriji, Pokrov dobija brigu i poštovanje slično onome koje je imala u KOnstantinopolju. Zato što su ovo jedina dva  karakteristična perioda u njegovom dvijehiljadugodišnjem trajanju.

I sa ova dva razlog je bilo značajno danas baviti se ovom temom,

ovđe u Crnoj Gori  gdje je u toku rijedak susret istorijskog pamćenja ova dva pojedinačna i dragocjena momenta.

 Maria Grazia Siliato

 Na crnogorski preveo,

Sreten Vujović