Episkop CPC Gorazd: Crnogorci u Argentini se vraćaju svojim korijenima

Tokom druge polovine 2005. godine, većina potomaka Crnogoraca u Argentini sa puno emocija je pratila ono što se dešava na političkoj sceni u Crnoj Gori. Među njima u to vrijeme počinje da se osjeća neka vrsta tenzije, kao kad je nešto veliko pred vama i svakog ga trena očakujete. Znali smo da će se dogoditi nešto što će izmjeniti tok istorije, nešto veoma važno, a jedino što smo odavde mogli, sa drugog kraja svijeta, ili kako mi volimo da kažemo “ugla planete” je da pratimo veoma šture vijesti iz voljene nam i daleke Crne Gore. Vijesti su nam bile dostupne jedino putem interneta. Slabo ili poptuno nepoznavanje jezika naših predaka među ovdašnjim potomcima dodatno je otežavalo, a i danas otežava komunikaciju sa zemljom odakle su došli naši preci.

Grupa “Montenegrinos” koja je postojala na www.yahoo.com ( internet grupa u okviru koje su potomci Crnogoraca u Latinskoj Americi na španskom jeziku raspravljali o svom porijeklu, Crnoj Gori i njenoj budućnosti), kreirana od strane dr. Rodolfa Jokanovica iz Buenos Ajresa, u to vrijeme bila je nevjerovatno aktivna. Kako se približavao mjesec maj 2006. godine diskusije su bivale sve vatrenije. Istovremeno, već nekoliko mjeseci, ja kao pravoslavni sveštenik iz Argentine, koji vodi porijeklo od Crnogoraca naseljenih u okolini Trsta, gdje je nakada živjelo mnogo Crnogoraca, već nekoliko mjeseci bio sam u direktnoj komunikaciji sa Mitropolitom Mihailom. Projekat je bio jednostavan, ali i ambiciozan, a to je obnovljanje djelovanja Crnogorske crkve na američkom kontinentu, nakon skoro 80 godina od nestanka posljednje eparohije u Detroitu.

Provincije Santa Fe i Ćako: Sam početak, kao i uvjek, nije bio jednostavan, ali naše djelovanje je dobilo na snazi, posebno u periodu neposredno nakon obnove nezavisnosti Crne Gore. Kao sveštenik puno sam proputovao i obišao mnoga mjesta širom velike Argentine. Dolazio sam gdje god se nalazila neka od crnogorskih zajednica, ali rad sam najviše skoncentrisao prvo na provinciju Santa Fe, a potom i provinciju Ćako. To je oblast gdje se nalazi naša najveća zajednica sa veoma značajnim hramom Svetog Nikole u Mađagaju, ali u kome već dugo vremena niko nije vršio službu.

Nakon mog obilaska, predstavnici crnogorske zajednice u Mađagaju donijeli su odluku da će ubuduće službe u tom hramu vršiti sveštenik Crnogorske pravoslavne crkve, a godinu dana kasnije uslijedila je i posjeta Mitropolita Mihaila.

Zajednica pravoslavnih Crnogoraca iz Mađagaja ima veoma zanimljivu prošlost. Crkva Svetog Nikole u pomenutom gradu je sagrađena 1939 godine, baš kada je u Evropi počinjao drugi svjetski rat. Njena građevina je sama po sebi čudo arhitekture. Možete samo zamisliti kakvo je čudo predstavljala gradnja jednog takvog hrama čistog Moskovskog stila u gradu koji se nalazu u suptropskoj klimatskoj zoni.

Rus među Crnogorcima: Prvi sveštenik u tamošnjoj crnogorskoj koloniji je bio Aleksandar Konovalenko, koji je u Argentinu izbjegao nakon revolucije u Rusiji 1917 godine. Po sjećanjima onih koji su ga poznavali, supruga i djeca su mu nastradali tokom revolucije, a uvjek je izbjegavao da priča o svojoj očito surovoj prošlosti, prepunoj patnje i bola. Uglavnom, nakon mnogo godina lutanja svoj mir našao je među Crnogorcima koji su živjeli u bespućima tadašnje teritorije Ćako. On im je pomogao da se organizuju, podignu crkvu i značajno sačuvaju sjećanja na zemlju svog porijekla. I mi današnji potomci Crnogoraca u Argentini, kao i svi Crnogorci koliko nas god ima, dugujemo veliku zahvalnost ovom čovjeku, koji se do smrti borio za očuvanje tradicije i okupljao Crnogorce.

Jedan slikovit detalj iz istorije ove parohije je i to da pošto je duhovno potpadala pod vlast Ruske zagranične crkve, bila je pod ingerencijom Vladike Ioasafa ( Skorodumov), koji je u vremenu nakon revolucije živio baš u Crnoj Gori, u Herceg Novom. Potom je rukopoložen za Episkopa u Srbiji od strane “bijelih” sveštenika, odakle je poslat u Kanadu, kako bi služio u tamošnjim ruskim zajednicama. Mnogo godina kasnije postaće poznat pod imenom “ Iluminator Kanade” zbog velikih zasluga za pokretanje duhovnog života u toj zemlji i izgradnje mnogih crkava i manastira.

Vladika Ioasaf svoje posljednje godine proveo je kao episkop u Buenos Ajresu. Prije svoje smrti imao je veliku želju da posjeti Crnogorce. Iako veoma bolestan posjetio je našu parohiju Svetog Nikole u Mađagaju- Ćako. Kao uspomena na njegovu posjetu ostao je maleni molitvenik “Trebnik” koji se u našoj parohiji i danas čuva kao značajna relikvija.

Sveštenik poslat od kralja Nikole: Najveći dio 20 vijeka naše parohije u Argentini bile su pod duhovnom ingerancijom Ruske zagranične crkve. Postoji usmeno predanje, koje se može čuti od nekih ljudi ovdje u Argentini, čiju istinitost bi dodatno trebalo provjeriti u arhivama u Crnoj Gori. Prema njemu je početkom prošlog vijeka u Argentini jedno vrijeme boravio sveštenik, koji se po predanjima predstavljao da ja poslat od Kralja Nikole I , i koji je jedno vrijeme živio u Dok Sudu, a kasnije je boravio u Tandilu i drugim mjestima gdje su u to vrijeme postojale brojne crnogorske zajednice. Po pričama negdje na proputovanjima u Argentini mu se gubi svaki trag.

Poslije niza decenija provedenih pod ingerencijom Ruske crkve, još od počeka XX vijeka, u crnogorsku pravoslavnu zajednicu u Argentini, krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina prošlog vijeka, počeli su da dolaze sveštenici iz tadašnje Jugoslavije. Ti sveštenici nijesu pripadali Beogradskoj partrijaršiji, već su prvo pripadali Ruskoj zagraničnoj crkvi, a kasnije “Slobodnoj srpskoj pravoslavnoj crkvi”, koja je u to vrijeme bila suprotstavljena Beogradskoj Patrijaršiji, koju su smatrali institucijom koja kolaborira sa režimom Josipa Broza Tita. Upravo iz tog vremena potiče i crkva Svetog Save u Buenos Ajresu, u ulici Peru, a koja je ostala vlasništvo Ruske zagranične crkve sve do 2002 godine.

Period ingerencije Beogradske patrijaršije nad vjernicima u Argentni je novijeg datuma i traje od početka devedesetih godina prošlog vijeka, kada će biti sagrađena i Pravoslavna crkva rođenja presvete majke Bogorodice u Buenos Ajresu, nedaleko od Crkve Svetog Save.

Mala crnogorska pravoslavna zajednica u gradu Venada Tuerto, u provinciji Santa Fe, za koju na žalost možemo reći da je danas blizu izumiranja, jedina je koja je duhovno od svog osnivanja bila i ostala pod ingerencijom Antiohijske crkve, još od kraja sedamdesetih godina prošlog vijeka na ovamo. Inače, pravoslavni arapi su moćna i brojna zajednica širom Argentine.

Pretenzije srpske crkve: Nepobitna je činjenica da je u Argentini broj građana koji su srpskog porijekla veoma mali. Upravo zbog toga, u kratkom periodu od kada djeluje u ovoj zemlji, Srpska pravoaslavna crkva je u nedostatku sopstvene dijaspore pokušala da privuče što veći broj potomaka Crnogoraca. Sa druge strane, potomci crnogoraca su ponosni na svoje porijeklo i sve je veći broj onih koji se nakon decenija zaborava vraćaju korijenima svojih predaka i svjesni njenog istorijskog značaja i svojoj Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi.

U ovom trenutku kroz veliku ljubav prema Hristu koju gaje vjerujući Crnogorci u Argentini, i nezaborav prema zemlji svojih predaka, predano radimo na podizanju crkve Svetog Petra Cetinjskog u Provinciji Ćako, kao i crkve u Buenos Ajresu. Ujedno pozivamo i sve dobronamjerne i vjerujuće Crnogorce u Crnoj Gori i dijaspori, da zajedno učinimo da se pomogne izgradnja ova dva hrama. Sve to u ime naše svete pravoslavne vjere i u ime nezaborava nas kao Crnogoraca, koji žive na krajnjem jugu planete, već stotinu godina daleko od zemlje svojih predaka.

+ Vladika Gorazd